Achtergrondinformatie 2019
In 2019 waren er vijf stakeholderbijeenkomsten in Limburg waarin de vraag hoe we meer kinderen die in armoede leven kunnen bereiken centraal stond. Onder leiding van Vivian Lataster en wisselende sprekers gingen de Jeugdfondsen met zo’n 250 gemotiveerde professionals en vrijwilligers in gesprek. Onderstaand een overzicht van de opgehaalde kennis en inzichten. Inmiddels zijn de Jeugdfondsen achter de schermen bezig met het oppakken van diverse acties voortkomende uit deze bijeenkomsten.
1 op de 8 kinderen groeit in armoede op
In Limburg groeit 1 op de 8 kinderen in armoede op. Het gaat om zo’n 22.600 kinderen uit gezinnen met een inkomen tot 110% van het sociaal minimum. Denk ook aan gezinnen met een bijstandsuitkering, een migratie-achtergrond of eenoudersamenstelling. Laaggeletterdheid speelt bij deze gezinnen vaak een rol.
Limburg is koploper
Limburg is overigens koploper van Nederland. Met name in Zuid-Limburg (Heerlen, Kerkrade, Maastricht) zijn de cijfers hoger dan in de rest van de provincie. Maar kinderarmoede is ook hoog in Roermond en Venlo. Kortom, het komt overal voor. Je ziet het vaak niet, maar het is er wel.
Geen normaal leven
Al deze kinderen hebben eigenlijk geen normaal leven. Ze kunnen (bijna) niet meedoen aan zwemlessen, sport, een dagje uit, feestjes, muziekles, een opleiding, laat staan vakantie. Ze hebben geen geld voor nieuwe sportschoenen, een fiets, computer of boeken. Ze eten vaak niet gezond. Deze kinderen worden vaak gepest en buitengesloten. Ze hebben meer dan gemiddeld last van stress, verdriet, overgewicht en zijn vaker ziek.
Schaamte, de taboe doorbreken
In armoede leven is een taboe. Mensen praten liever niet over echte financiële problemen. En als ze er vooruit komen, dan kan dat hard zijn: ‘Had je maar geen kinderen moeten nemen…’, of ‘dan moet je maar niet roken…’, of ‘dan moet je maar niet zo’n grote hond in huis halen…’ zijn vaak de verwijten. Door de schaamte durven mensen hun financiële situatie niet te bespreken.
Armoedegrens in €
In 2017 lag de lage-inkomensgrens op € 1.040 per maand voor een alleenstaande, € 1.380 per maand voor een alleenstaande ouder met één kind en € 1.960 per maand voor een paar met twee kinderen. (bron CBS). Vaak zijn het gezinnen die met zo’n € 50 per week rond moeten zien te komen. Ga er maar aan staan.
Gelukkig is er hulp
Hulporganisaties als Stichting Leergeld, het Jeugdfonds Sport, het Jeugdfonds Cultuur, Stichting Jarige Job en het Nationaal Fonds Kinderhulp helpen gezinnen met een laag inkomen. Zij kunnen (via scholen, artsen, maatschappelijk werkers of andere tussenpersonen) budget krijgen om hun kinderen datgene te geven wat ze nodig hebben: sportclub, muziekles, fiets, zwemdiploma, kinderfeestje etc.
Maar hoe bereiken we die andere kids?
Te weinig kinderen profiteren van de extra mogelijkheden. Het geld is er. Nu de gezinnen nog. Want van de 22.600 kids doet maar 35% mee aan een of andere vorm van een georganiseerde activiteit. Vraag is dan ook ‘Hoe bereiken we die andere ouders en kids die deze financiële ondersteuning zo hard nodig hebben op de juiste manier.’
12,8% van de beroepsbevolking in Limburg is laaggeletterd
Laaggeletterden kunnen niet of nauwelijks lezen, schrijven, rekenen en zijn niet digitaal vaardig. Daardoor kunnen zij zich moeilijk redden. Laat staan begrijpen hoe ze extra budget kunnen krijgen voor hun kind.
Ivette Sprooten van Cubiss bracht laaggeletterdheid in kaart en presenteerde ook de ‘schijf van 5 basisvaardigheden’. Voor mensen die laaggeletterden in de praktijk moeten helpen kan Cubiss veel betekenen. Kijk maar eens op hun website. Of bekijk de presentatie van Ivette.
Schijf van 5 basisvaardigheden.
Ivette Sprooten, Cubiss:
“Wij leren je o.a. hoe je Laaggeletterde mensen beter kunt helpen.”
De stress van financiële problemen
1 op de 8 kinderen onder de 13 jaar in Nederland groeit op in armoede. Dat zijn bijna 300.000 kids. Ruim 20% van de huishoudens heeft betalingsproblemen.
Velen vinden de weg naar de schuldhulpverlening niet. Kinderen die opgroeien in armoede krijgen te maken met:
- Zorgen over dagelijkse bestedingen
- Veel spanningen thuis
- Directieve opvoedstijlen
- Weinig stabiliteit en zekerheid
- Onveilige buurten waar weinig te doen is
- Weinig contact met steunende volwassenen
- Moeite om mee te komen op school
Nadja Jungmann, adviseur/eigenaar Social Force (www.socialforce.nl), lector Schulden & Incasso Hogeschool Utrecht, specialist in de impact van armoede op het gezin:
“Door aanhoudende stress bij schulden is de doelgroep niet of nauwelijks in staat om doelgericht te handelen. Mensen hebben dus hulp nodig.”
Cruciale functies nemen af
Bij mensen met langdurige financiële stress nemen (executieve) cruciale functies af. Ze kunnen minder goed plannen, beheersen hun emoties moeilijker, kunnen verleidingen minder goed weerstaan, hebben moeite met aandacht vast te houden, zijn minder flexibel, hebben minder doorzettingsvermogen en komen moeilijker in actie.
Lees er meer over. Klik op de afbeelding.
Zet in op preventie bij gezinnen:
- Ondersteun positieve/hechte relatie ouder en kind
- Versterken levensvaardigheden (executieve functies)
- Verminder bronnen van stress in het leven van de gezinnen
Armoede samen aanpakken
De Pijler is het Limburgse knooppunt, expertisecentrum en kennismakelaar die burgers en organisatie verenigt om samen op te komen voor kwetsbare doelgroepen. De Pijler stimuleert en bevordert actief burgerschap om de vitaliteit te verhogen. De Pijler ondersteunt vrijwilligers- en maatschappelijk organisaties die zich inzetten om armoede en sociale uitsluiting te signaleren, agenderen, terug te dringen en participatie mogelijk te maken. Regionaal en lokaal.
De pijler helpt dus om lokale burgerinitiatieven van de grond te krijgen. Ze helpen bij subsidieaanvragen en leren hoe je een projectadministratie voert. Uitgangspunt is dat de burgerinitiatieven uiteindelijk zelf regie en uitvoering van de activiteiten op zich nemen.
Meer weten over de Pijler? Kijk op www.depijler.nl.
Bekijk hier de presentatie van de Pijler.
Benoît Hameleers, coördinator De Pijler:
“Praat met de doelgroep en niet over de doelgroep”
1,4 miljoen huishoudens leven met schulden
De problematiek is groot: 1,4 miljoen huishoudens leven met schulden. Zo’n 193.000 huishoudens worden geholpen. Maar armoede heeft een enorme invloed op het dagelijks leven van mensen en hun gezondheid.
Schulden hebben eist veel aandacht, veroorzaakt stress en angst. En dat belemmert oriëntatie op werk. Schuldenaren zoeken vaak (te) laat hulp. Bij de Kredietbank Limburg weten ze dat als geen ander. De bank werkt inmiddels veel meer resultaatgericht dan procesgericht om de problemen aan te pakken. Regels worden fundamenteel veranderd om meer ellende te voorkomen. De drijfveer van deze bank is dan ook ‘het moet anders, en het kan ook anders’.
Klik hier om de presentatie van Kredietbank Limburg te downloaden.
Ruud van den Tillaar, directeur Kredietbank Limburg:
“Schuldhulpverleners hebben vaak onvoldoende contact met hun klanten. We moeten anders leren denken en anders doen om grotere ellende te voorkomen.”
Wat al helpt…
Armoede gaat samen met een scala aan maatschappelijke problemen. Armoede is niet alleen een financieel probleem maar heeft ook psychologische gevolgen.
Karin van Nuland is adviseur en trainer bij Stimulansz. Ze is gespecialiseerd in armoede en schulden en traint en adviseert gemeenten. Ze levert praktische oplossingen die écht werken. Stimulansz zit in het hart van alle werkprocessen met als doel de dienstverlening van gemeenten in het sociaal domein beter en daarmee het leven van mensen die afhankelijk zijn van die dienstverlening een stuk makkelijker te maken.
Tellen
- Koppelen van data
- Versimpelen van de toegang
- Netwerk versterken i.v.m. kans op vereenzaming
- Netwerk om de voorzieningen onder de aandacht te brengen
Vertellen
- Positieve rolmodellen
- Rekening houden met schaamte; misschien eerste contact anoniem
- Cliënten betrekken
Klik hier voor de volledige presentatie van Karin van Nuland.
Karin van Nuland, adviseur/trainer in Schuldhulpverlening Stimulansz:
“Hoe meer je weet van iemand, hoe meer je kunt betekenen”
De Limburger over armoede in Limburg
Judith Janssen is verslaggever bij de Limburger. In de zomer van 2018 deed zij vier weken lang onderzoek naar armoede onder kinderen. Om de resultaten van het onderzoek weer te geven is er een digitaal platform gemaakt over kinderarmoede: www.limburger.nl/watbeweegtlimburg.
Wat werkt volgens Judith?
- Actieve benadering via Social Media (niet via website) werkt
- Persoonlijke verhalen zorgen voor nieuwe persoonlijke verhalen
- Groei netwerk door betrokkenheid
Judith Janssen:
“Persoonlijke verhalen delen via Social Media zorgen voor nieuwe persoonlijke verhalen.”
Voorlopige conclusies en aanbevelingen
Tijdens de bijeenkomsten is een beeldverslag gemaakt. Hierin zijn globale conclusies en aanbevelingen verwerkt.
Bekijk de beelden
Tijdens de bijeenkomsten zijn enkele foto’s gemaakt. Hieronder ziet u deze terug.
